Uniwersytet Rotrii
Wydział Teologii
Temat: Rola soborów i synodów w życiu Kościoła
Autor: o. mgr Fabio Belmonte
" Bo gdzie są dwaj albo trzej zebrani w imię moje, tam jestem pośród nich” (Mt 18,20)
1. Zagadnienie soboru.Sobór jest to ogólne zgromadzenie biskupów Kościoła pod przewodnictwem papieża lub jego przedstawiciela. Ma on szerokie uprawnienia i szczególne zadanie w życiu Kościoła. Jego uprzywilejowana pozycja wynika z Tradycji, gdyż już w pierwszych wiekach chrześcijaństwa biskupi razem podejmowali najważniejsze dla wspólnoty wiernych decyzje. Było to przed ugruntowaniem wiodącej pozycji Biskupa Rzymu, który choć był namiestnikiem Chrystusa na ziemi od czasów świętego Piotra, to jednak nie miał takiej władzy, jak ma w dzisiejszych czasach. Mimo tego, że uprawnienia kolejnych papieży rosły, to jednak dla podjęcia decyzji w kluczowych dla Kościoła sprawach konieczne było zwołanie soboru. Sądzono bowiem, że mądrość wszystkich zebranych następców apostołów połączona z orędownictwem Świętego Piotra i łaską Ducha Świętego, daje stuprocentową pewność słuszności podjętej decyzji. Dlatego też, sobory były szczególnymi wydarzeniami w całej historii Kościoła i bynajmniej nie służyły załatwianiu błahych spraw, lecz raczej regulacji spraw fundamentalnych dla wiary i nauki Kościoła Powszechnego.
Ważnym dla Kościoła jest niewymieniany w oficjalnych spisach tzw. sobór jerozolimski lub sobór apostolski, który odbył się ok. 50 r.n.e., a jego opis znaleźć można w rodziale 15 Dziejów Apostolskich. Nie pada tam słowo "sobór", dlatego też owo zebranie za sobór nie jest uznawane. Można jednak stwierdzić, że przykład dla rozwiązywania sporów przez sobory płynie właśnie wprost z Dziejów Apostolskich.
"Niektórzy przybysze z Judei nauczali braci: «Jeżeli się nie poddacie obrzezaniu według zwyczaju Mojżeszowego, nie możecie być zbawieni»
Kiedy doszło do niemałych sporów i zatargów między nimi a Pawłem i Barnabą, postanowiono, że Paweł i Barnaba, i jeszcze kilku spośród nich uda się w sprawie tego sporu do Jerozolimy, do Apostołów i starszych. Wysłani przez Kościół szli przez Fenicję i Samarię, sprawiając wielką radość braciom opowiadaniem o nawróceniu pogan.
Kiedy przybyli do Jerozolimy, zostali przyjęci przez Kościół, Apostołów i starszych. Opowiedzieli też, jak wielkich rzeczy Bóg przez nich dokonał. Lecz niektórzy nawróceni ze stronnictwa faryzeuszów oświadczyli: «Trzeba ich obrzezać i zobowiązać do przestrzegania Prawa Mojżeszowego». Zebrali się więc Apostołowie i starsi, aby rozpatrzyć tę sprawę." (Dz 15,1-6)
2. Zagadnienie synodu.Pod pojęciem synod kryć może się wiele znaczeń. W najogólniejszym zarysie, który obejmuje wszystkie warianty, jest to po prostu zebranie wiernych Kościoła, które służy uregulowaniu bieżących spraw dla danej społeczności. Nie jest to jednak zwyczajne zebranie, lecz ma charakter bardziej uroczysty i podniosły, od zwyczajnego zebrania rady parafialnej. Ponadto synod odbywa się w łączności z biskupem.
Synody mogą odbywać się w obrębie diecezji lub archidiecezji dla ustalenia konkretnych celów i działań w Kościele lokalnym na najbliższy czas lub dla organizacji poszczególnych wydarzeń religijnych. W Synodach takich uczestniczyć mogą wszyscy wierni (w przypadku Synodów dotyczących spraw ogólnych Kościoła lokalnego) lub sami duchowni (gdy Synod dotyczy spraw administracji kościelnej lub kleru). Ponadto w Stolicy Apostolskiej istnieje instytucja Synodu Biskupów, który jest ciałem doradczym papieża i zbiera się w określonych odstępach czasu (co 3-4 lata) i trwa zazwyczaj kilka tygodni. Dodatkowym zadaniem takich zebrań jest podkreślenie łączności Biskupa Rzymu z pozostałymi biskupami. Z każdego kraju delegowanych jest kilku kapłanów reprezentujących episkopat na takim Synodzie.
Synody podejmują decyzje organizacyjne lub ustalają plan działań, służą dzieleniu się koncepcjami i pomysłami, jednakże nie zmieniają niczego w fundamentach wiary katolickiej.
3. Wybrane sobory i synody.W historii Kościoła Powszechnego odnaleźć można wiele zebrań biskupów i wiernych. Warto wspomnieć o najważniejszych:
- Synod w Elwirze - ok. 300 - 324 r. - odbył się na południu Hiszpanii, w okolicach dzisiejszej Grenady, czyli w ówczesnej rzymskiej prowincji Hispania Baetica. Dokładna data synodu nie jest znana, lecz szacuje się na pierwszą ćwierć IV wieku, najprawdopodobniej około 305-306 roku. Był jednym z trzech Synodów, obok tych w Arles i w Ancyrze, który przybliżył zasady charakter tego rodzaju zebrań i zbudował grunt pod pierwszy w Kościele Sobór powszechny w . Wszystkie przyjęte przez synod kanony powszechnie obowiązywały w Kościele. Synod w ogóle dotyczył spraw związanych z życiem codziennym i organizacją społeczności chrześcijańskiej i nie miał charakteru teologicznego. Niektóre z postanowień synodu:
- zakazano używania obrazów w Kościołach, by nie stały się obiektami adoracji,
- zakazano utrzymywania relacji z Żydami, poganami, heretykami, flamenami, bałwochwalcami,
- zarządzono ostracyzm dla chrześcijan, którzy cudzołożyli z Żydami,
- zakazano błogosławienia ciał zmarłych chrześcijan przez Żydów,
- zakazano dzielenia się posiłkami pomiędzy chrześcijanami i Żydami,
- wprowadzono celibat dla duchownych, niezależnie od tego czy posiadali żony, czy nie,
- zakazano, by biskup odwołał ekskomunikę nałożoną na kogoś przez innego biskupa.
Synod wprowadził bardzo ostre oddzielenie wspólnoty chrześcijańskiej i żydowskiej m.in. poprzez powyższe regulacje. Nie tworzył jednak doktryn wiary, a jedynie wprowadzał różnorakie zasady, których rangę można porównać do przepisów ruchu drogowego: zasada jazdy prawą stroną drogi nie jest prawem niepodważalnym jak prawo grawitacji, lecz można je w każdej chwili zamienić na zasadę ruchu lewostronnego. Tak więc zakaz np. używania obrazów w Kościołach nie jest Bożym objawieniem, Bożym nakazem, który w samej swej istocie jest niepodważalny, lecz swoistą regulacją administracyjną o zasięgu ogólnym. W każdym więc momencie można ją zmienić bez podważania wiarygodności Kościoła. - Współcześnie synody mają najczęściej wymiar diecezjalny i dotyczą spraw związanych z danym kościołem partykularnym.
W pierwotnej wspólnocie Kościoła Powszechnego, dyskusyjne kwestie wiary rozstrzygały i formowały sobory. Siedem pierwszych Soborów uznaje zarówno Kościół Katolicki, jak i Kościół Prawosławny, jako, że odbyły się one przed schizmą.
Kolejne sobory wraz z datami i wydarzeniami:
- Sobór nicejski I (325)
potwierdzenie dogmatu o bóstwie Chrystusa,
sformułowanie wyznania wiary (nicejskie)
potępienie arianizmu - Sobór konstantynopolitański I (381)
potwierdzenie wiary w Ducha Świętego
rewizja wyznania wiary (nicejsko-konstantynopolitańskie) - Sobór efeski (431)
przyznanie Maryi tytułu Matki Bożej
potępienie nestorianizmu - Sobór chalcedoński (451)
odrzucenie monofityzmu, przyjętego na nieuznawanym soborze efeskim II,
sformułowanie doktryny o dwóch naturach Chrystusa (boskiej i ludzkiej) - Sobór konstantynopolitański II (553)
potwierdzenie doktryn poprzednich soborów
odrzucenie pism heretyckich - Sobór konstantynopolitański III (680-681)
potępienie monoteletyzmu - Sobór nicejski II (787)
potępienie ikonoklazmu
uznanie słuszności kultu ikon
- Sobór konstantynopolitański IV (869-870)
potępienie Patriarchy Focjusza, - Sobór laterański I (1123)
regulacja spraw związanych z inwestyturą biskupią, - Sobór laterański II (1139)
potępienie nauk Arnolda z Brescii, - Sobór laterański III (1179)
potępienie albigensów i waldensów, - Sobór laterański IV (1215)
sformułowanie dogmatu o przeistoczeniu,
sformułowanie doktryny o prymacie papieża,
potępienie nauki Joachima z Fiore, - Sobór lyoński I (1245)
detronizacja cesarza Fryderyka II,
zwołanie wyprawy krzyżowej przeciwko Saracenom, - Sobór lyoński II (1274)
uregulowanie zasad wyboru papieża,
wprowadzenie filioque do wyznania wiary, - Sobór w Viennie (1311-1312)
potępienie błędów templariuszy, fraticelli, beginek i begardów, - Sobór w Konstancji (1414-1418)
zakończenie schizmy zachodniej,
potępienie Johna Wycliffe'a i Jana Husa, - Sobór w Bazylei, Ferrarze i Florencji (1431-1445)
zatwierdzenie unii z Kościołem bizantyjskim i ormiańskim, - Sobór laterański V (1512-1517)
potępienie koncyliaryzmu, - Sobór trydencki (1545-1563)
potępienie Lutra i reformacji,
wprowadzenie kontrreformacji, - Sobór watykański I (1868-1870)
wprowadzenie dogmatu o nieomylności papieża, - Sobór watykański II (1962-1965)
reforma licznych instytucji i obrzędów Kościoła,
4. Rola soborów i synodów w życiu Kościoła.Sobór pełni szczególną rolę w życiu Kościoła - pomaga rozwiązywać spory i wypracować stanowisko Kościoła w sprawach niejasnych. W zasadzie, pełni on rolę doradczą dla Biskupa Rzymu, ale także pozwala przeprowadzić pełną i słuszną dysputę teologiczną nad konkretnymi problemami Kościoła w danym czasie. Sobór nie ma takiej władzy, której nie miałby papież, czy to w kwestii ogłaszania dogmatów, czy w kwestii krytyki i naznaczania herezji. Jednakże, papież ma taką możliwość, by zwoływać sobór dla rozwiania wątpliwości w kwestiach spornych. Bo zgodnie z przytoczonym na początku cytatem, Duch Święty działa we wspólnocie, a wiara pozwala nam ufać w słuszność natchnionych opinii soborów. I mimo, iż nieomylność papieża została potwierdzona dogmatem, gdyż jako Wikariusz Chrystusa ma on "Boże wsparcie" w kwestiach doktrynalnych, to ta sama nieomylność pozwala, a nawet nakazuje, by w kwestiach najtrudniejszych i najważniejszych zasięgnąć opinii innych apostołów. Analogicznie synody mają służyć temu samemu, tyle, że w innych sprawach. Synody podejmują tematy administracyjne, dotyczące funkcjonowania Kościoła, a nie jego misji. Jest to jakby egzekutywa Kościoła, która formułuje rozwiązania dla spraw, które wymagają zasięgnięcia opinii lub publicznej wymiany zdań na forum danej wspólnoty. Drugą kardynalną różnicą między obu zebraniami jest to, że przyjęte postanowienia soboru obowiązują zawsze w całym Kościele Powszechnym, podczas gdy synody mogą obowiązywać lokalnie.
Pokaż wiadomości
